GEBELİK
Gebelik Öncesi
Yapılması Gerekenler
Gebelik öncesi gerekli incelemelerin yapılması, üreme organlarının muayene ve ultrason ile değerlendirilmesi, gerekli ise smear testinin yapılması amacı ile anne adayının gebelik öncesi kadın doğum uzmanı tarafından değerlendirmesi önerilir. Gebelik planlayan kadınların bebeklerinde “nöral tüp defekti” adı verilen ve omurganın tam kapanmamasına bağlı olarak gelişen anomalilerin engellenmesi için günde 400 mikrogram folik asit kullanmaları önerilmektedir.
Sigara içiliyorsa bırakılmalı veya günde 5 tanenin altına düşürülmelidir. Gebeliğe ideal kiloyla başlamak için aşırı kilosu olan kadınların, doktor kontrolünde kilo vermeleri gebelik sırasında ortaya çıkabilecek bazı komplikasyonların (ör.gebelik tansiyonu ve gebelik şekeri) azaltılması yönünden önemlidir. Gebelik öncesinde Kızamıkçık testi, Hepatit B taraması ve kan sayımı, tiroid testlerinin yapılmasında yarar vardır. Kızamıkçık enfeksiyonuna bağışıklığı olmayan anne adayının aşılanması önerilmektedir. Ailesinde veya kendisinde Akdeniz anemisi, orak hücreli anemi, kistik fibrosis ve benzeri kalıtsal hastalıkları olan veya bu hastalıklar için taşıyıcı olan kadınların eşleri ile beraber değerlendirilmeleri ve genetik danışmanlık almaları gerekir.
Gebelik öncesinde kalp hastalığı, böbrek hastalığı, şeker hastalığı, astım, epilepsi (sara) ve benzeri kronik rahatsızlıkları olan kadınların mutlaka doktorları ile yakın temasta olup hastalıklarının kontrol altında olduğu bir dönemde gebe kalmaları önerilir.
Gebelik takiplerini yaptırmayı planladığınız sağlık merkezinin seçiminde, doğumhane, yenidoğan yoğun bakım ünitesi, ameliyathane koşullarının yeterliliğinin önemli bir kriter olduğu unutulmamalıdır.
Toplam gebelik süreci son adet tarihinin başlangıcından itibaren 40 haftalık bir süreç olup kendi arasında “trimester" denilen 3 ayrı dönemden oluşmaktadır.
1-13 hafta: 1. Trimestr
14-28 hafta: 2. Trimester
29-40 hafta: 3.trimestr
Kimi zaman 40 haftalık süreç dolmasına rağmen doğum süreci başlamayabilir. Doktorunuzun yakın kontrolu ile “surmaturasyon” adı verilen bu dönemde normal doğum amacı ile 7- 10 gün kadar beklenebilir.
Gebelik Takvimi
Gebelikte sık karşılaşılan problemler
Gebelik süreci fizyolojik, doğal bir süreç olsa da anne adayının vücudundaki bir takım değişiklikler kimi zaman gerek bebek gerekse anne adayı için yaşamı tehdit eden boyutlara ulaşabilmektedir. Kimi zaman da bu değişiklikler anne adaylarının yaşam kalitelerini son derece olumsuz etkileyebilmektedir. Gebelikte karşımıza çıkabilen bazı bozuklukların erken teşhisi, tedavinin başarısı ve etkinliği için büyük önem taşımaktadır. Anne ve baba adaylarının bilinçli olması, basit sorunlar için gereksiz yere endişeye kapılmalarını önlerken, ciddi sorunlarda erken dönemde hastalığın teşhisini mümkün kılarak tedavinin etkinliği arttırılabilmektedir.
Gebelikte Sık Karşılaşılan Problemler
Erken Gebelikte Kanama
Gebeliklerin yaklaşık %50’sinde, özellikle ilk 10 hafta içinde az ya da çok vajinal kanama görülebilir. İlk 20 hafta içinde yaşanan bu tür kanamalar genel olarak düşük tehdidi (abortus imminens) olarak tanımlanır. Ancak bu bulguya rağmen gebeliklerin sadece %15’i düşükle sonuçlanır.
Düşüklerin Nedenleri
Düşüklerin büyük kısmı, embriyodaki genetik bozukluklardan kaynaklanır. Bu embriyolar sağlıklı gelişemez ve doğa tarafından elenir. Bu mekanizma, sağlıklı nesillerin devamını sağlar.
Daha nadir görülen düşük nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
• Kontrolsüz şeker hastalığı (diyabet)
• Tedavi edilmemiş tiroid hastalıkları (hipo/hipertiroidi)
• Rahim yapısal anomalileri
• Pıhtılaşma bozukluklarına yol açan genetik mutasyonlar
Bu hastalıklar uygun şekilde tedavi ve kontrol altına alındığında düşüğe neden olmazlar.
Yanlış Bilinenler
Toplumda düşükle ilgili pek çok yanlış inanış mevcuttur:
• Hafif fiziksel aktivite veya ağır olmayan egzersizler, düşüğe neden olmaz.
• Yatak istirahati, olası bir düşüğü önlemez. Ancak gebelik kesesinin arkasında kan toplanması olan bazı kadınlarda önerilebilir. Bu konuyla ilgili bilimsel kanıtlar sınırlıdır.
• Bugün için düşük tehdidini ortadan kaldırabilecek kesin bir ilaç tedavisi yoktur.
• Düşüğe neden olan hormonal yetersizlik (özellikle progesteron eksikliği) durumunda, progesteron veya hCG desteği bazı vakalarda faydalı olabilir; ancak bu da tartışmalı bir konudur.
Ayırıcı Tanıda Önemli Diğer Durumlar
Erken gebelik döneminde kanamaya yol açabilecek başka nedenler de vardır:
• Dış gebelik (ektopik gebelik): Embriyonun rahim dışında, genellikle tüplere yerleşmesi.
• Mol gebeliği: Plasentanın anormal ve kontrolsüz şekilde büyümesiyle karakterize, nadir fakat ciddi bir durumdur.
Dış Gebelik
Dış gebelik döllenmiş bir yumurtanın rahim içi dışında bir yere yerleşmesidir. En sık tüplerde görülür (%90-95). İlk 3 ayda yaşanan anne ölümlerinin en sık sebebidir ve gebeliklerin yaklaşık % 1inde görülür. Erkek üreme hücresi olan sperm ile tüplerde birleşen yumurta herhangi bir nedenden dolayı tüplerden rahim boşluğuna kadar olan seyahatini tamamlayamaz.
Dış gebelik, erken dönemlerde normal gebelik bulgularını taklit eder. Adet gecikmesi, gebelik testlerinin pozitif olması, bulantı, kusmalar, memelerde hassasiyet normal gebelikte olduğu gibi dış gebelikte de görülür. Tüplere yerleşen gebelik, büyümeye başlar ve belirli bir noktaya geldikten sonra tüplerin gerilmesi neticesinde burada bir yırtılmaya ve kanamaya neden olur. Bu durum fark edilmez ve tedavi edilmez ise iç kanama sonucu anne ölümü ile sonlanabilir. Dış gebeliğin önemi buradan kaynaklanır.
Dış gebeliğin tedavisinde erken teşhis konulursa metotreksat tedavisi uygulanabilir. Bu ilaç kemoterapötik bir ilaçtır, bazı kanserlerin yüksek dozda ve birden fazla uygulanırken dış gebelik tedavisinde düşük dozda 1-2 doz uygulamak yeterlidir. Eğer tanı geç konulmuşsa ve tüpte bir yırtılma meydana gelmişse ve iç kanama mevcuttsa tek tedavi cerrahi girişimdir. Burada laparoskopi ya da açık cerrahi ile var olan dış gebelik temizlenir. Uygun vakalarda tüp korunabilir ancak bazen dış gebeliğin geliştiği tüp alınmak durumunda kalınabilir.
Yırtılmanın meydana gelmediği vakalarda eğer gerekli bazı şartlar sağlanıyorsa yakın takip altında beklenebilir.. Bu tür vakalarda beklemek hastayı cerrahi bir girişimden kurtarmakta, bu sayede hem operasyona bağlı gelişebilecek yapışıklık riski ortadan kaldırılmakta hem de tüpün alınması gibi bir komplikasyon yaşanmamaktadır. Ancak bu tedavi bir takım ciddi riskleri beraberinde getirdiğinden bu tedaviyi alacak hastalar çok iyi seçilmeli, hasta, durumu hakkında detaylı olarak bilgilendirilmeli ve bilinçlendirilmeli, iç kanamaya ait belirtiler hasta ve yakınlarına iyice öğretilerek ortaya çıkmaları durumunda hiç vakit kaybetmeden hastaneye ulaşmaları sağlanmalıdır.
Gebelikte Bulantı - Kusma
Gebelikte bulantı ve kusma, oldukça yaygın bir durumdur. Her 100 kadından 50–70’inde az ya da çok görülebilirken, yaklaşık %1’inde tablo ağırlaşabilir ve hastaneye yatış gerekebilir. Bu ciddi tabloya Hiperemezis Gravidarum denir.
Ne Zaman Başlar, Ne Zaman Geçer?
• Genellikle gebeliğin 6. haftasında başlar, 14–16. haftadan sonra hafifler.
• Bazı gebeliklerde belirtiler daha erken başlayabilir veya tüm gebelik boyunca sürebilir.
Her Kadın Aynı Şekilde Mi Yaşar?
• İlk gebeliklerde daha sık görülse de bu bir kural değildir.
• Aynı kadın farklı gebeliklerinde farklı düzeyde bulantı yaşayabilir.
• Hafif kilo kaybı genellikle endişe verici değildir; ancak anne hiç beslenemiyorsa tıbbi destek gerekir.
Bulantı Gebeliğin Sağlıklı Olduğunu Gösterir mi?
• Genellikle evet. Bulantı, gebeliğin devam ettiğinin bir işareti olabilir.
• Ancak bulantı olmaması ya da çok hafif olması da her zaman bir sorun anlamına gelmez.
• Bulantıların ani kesilmesi durumunda hekime bilgi verilmelidir.
Neden Olur?
• hCG ve östrojen hormonlarının yükselmesine bağlı olduğu düşünülmektedir.
• Şiddetli vakalarda karaciğer, tiroid ve hepatit testleri yapılması gerekebilir.
Koku Hassasiyeti ve Çevresel Duyarlılık
-
Anne adayında kokuya karşı hassasiyet artar. Özellikle sigara, parfüm ve yemek kokuları rahatsız edici olabilir.
-
Bu nedenle evde ağır kokulardan kaçınılmalı, temizlik ürünleri hassasiyet gözetilerek seçilmelidir.
-
Anne adayına yemek konusunda baskı yapılmamalı, hafif ve tolere edebildiği gıdalarla beslenmesine destek olunmalıdır.
Gebelikte Hipertansiyon ve Preeklampsi
Gebelikte hipertansiyon, tüm gebeliklerin yaklaşık %7–10’unda görülür ve anne-bebek sağlığı açısından önemli riskler taşır. Tanı, 6 saat ara ile yapılan iki ölçümde kan basıncının 140/90 mmHg veya üzerinde bulunmasıyla konur.
Hipertansiyon Türleri
Kronik Hipertansiyon
Gebelik öncesinde de mevcut olan tansiyon yüksekliği.
Gebelik Hipertansiyonu
Gebelik sırasında gelişen, doğum sonrası kaybolan tansiyon yüksekliği.
Hafif Preeklampsi: Yüksek tansiyona idrarda protein kaybı eşlik eder.
Ağır Preeklampsi
160/100 mmHg ve üzerinde tansiyon, ciddi protein kaybı, ödem, baş ağrısı, görme bozukluğu gibi sistemik belirtilerle birlikte.
Süperempoze Preeklampsi
Kronik hipertansiyon üzerine preeklampsi bulgularının eklenmesi.
Eklampsi: Yukarıdaki bulgulara nöbet, bilinç kaybı gibi ağır belirtilerin eklenmesi.
Kimler Risk Altındadır?
Ne Zaman Ortaya Çıkar?
İlk gebelik
Ailede preeklampsi öyküsü
20 yaş altı veya 40 yaş üzeri gebelik
Çoğul gebelik
Kronik hipertansiyon, böbrek hastalığı, fazla kilo
Annede böbrek, karaciğer, beyin fonksiyon bozuklukları, bebekte gelişme geriliği, düşük amniyon sıvısı, plasenta yetersizliği ve HELLP Sendromu gelişme riski (%20), karaciğer bozukluğu, kan hücrelerinin yıkımı, pıhtılaşma bozukluğu
Genellikle 20. haftadan sonra, çoğunlukla 28. hafta civarında ya da doğum sonrası ilk 48 saatte görülür.
Belirtiler
Yüksek tansiyon (≥140/90 mmHg)
Yaygın ödem (eller, yüz)
İdrarda protein kaybı
Baş ağrısı, görme bozukluğu, karın üst bölgesinde ağrı
Az idrar yapma, bilinç bulanıklığı, nöbet geçirme (eklampsi)
Gebelik ile ilgili tüm yazılarımıza blog sayfamızdan ulaşabilirsiniz. Merak ettiğiniz konular ile ilgili anahtar kelimeleri aratarak da yazının tamamına ulaşmanız mümkün olacaktır.
_edited_edited.jpg)
